شعر
بچه های مولانا
دختران رابعه
داستان
مقالات ادبی
رویداد های ادبی
رویدادهای فرهنگی هنری
چند رسانهای
درباره ما
نشر شادیان
سومین نشست تخصصی سنجه رونمایی و نقد کتاب اگزیستانسیالیسم در نگاه بنت الهدی صدر و صادق هدایت
رونمایی ونقد اختصاصی «اگزیستانسیالیسم» در آیینهی نگاه بنتالهدی صدر وصادق هدایت» و دیدار وگفتگوی فرهنگیان بلخ با نویسندهی این اثر دکتر سید روحالله حسینی
گزارش: سهراب حفیظی
سومین نشست تخصصی سنجه به همت انجمن ادبی خانه مولانا ،کتابخانهی عمومی فردوسی باهمکاری خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در شهر مزارشریف بعد از ظهر روز پنجشنبه ۲۴ میزان / مهرماه ۱۴۰۴ در کتابخانهی عمومی فردوسی برگزار شد. این ویژهبرنامه که به منظور رونمایی کتاب «اگزیستانسیالیسم» در آینه نگاه صادق هدایت و بنت الهدی صدر برگزار گردیده بود با استقبال جمعی از پژوهشگران، شاعران، نویسندگان و علاقهمندان به مباحث فلسفی و ادبی همراه بود.
این نشست با خوشآمدگویی استاد سیدسکندر حسینی بامداد(رئیس کتابخانهی عمومی فردوسی) ونوای شورانگیز تلاوت قرآنکریم با صدای قاری برجسته بلخ آقای سید روح الله موسوی آغاز شد.
محمد فهیم کریمی استاد دانشگاه بلخ ضمن تبریک انتشار کتاب ارزشمند« اگزیستانسیالیم» در آیینه نگاه بنت الهدی صدر و صادق هدایت به نویسندهی دانشمند آن دکتر سید روح الله حسینی نماینده فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان و با ابراز سپاسگزاری از انجمن ادبی خانه مولانا و کتابخانه عمومی فردوسی فشرده سخنانش را در سه محور بیان داشت:
۱. مروری بر تاریخچهی روشنگری و روشنفکری در افغانستان
۲. معرفی اجمالی مکتب اگزیستانسیالیسم
۳. بررسی محتوای کتاب تازه منتشر شده از دکتر سید روح الله حسینی
تاریخچهی روشنگری در افغانستان
استاد محمد فهیم کریمی با نگاه به تاریخچهی روشنفکری در افغانستان افزود: رگههای روشناندیشی و نوگرایی در افغانستان را میتوان از دههی چهل خورشیدی جستوجو کرد
آقای کریمی اندیشمندانی چون اسماعیل مبلغ و علامه صلاحالدین سلجوقی را از نخستین چهرههای روشنفکری افغانستان عنوان کرده بیان داشت: در دهه پنجاه خورشیدی، این جریان فکری با ورود مباحث نظری به محیطهای دانشگاهی ادامه یافت. برای نخستینبار در دانشگاه کابل مضمون «تئوریهای ادبی» تدریس میشد؛ اساتیدی چون قیامالدین راهی و استاد رحیم الهام این مبحث را پایهگذاری کردند. پس از آنان، استاد عالم نوید و سپس دکتر محمد صالح راسخ در بلخ تدریس نظریات ادبی را ادامه دادند.
آقای کریمی در ادامه افزود: ردپای اندیشه اگزیستانسیالیسم را در آثار ادبی بزرگان غرب مانند داستایوفسکی، آلبرکامو، کافکا و سارتر بهروشنی میتوان دید. وی در ادبیات فارسی صادق هدایت را چهره شاخص عنوان کرده گفت: در ادبیات معاصر افغانستان، نویسنده و روزنامهنگار بلخی، رفیق یحیایی، درونمایههایی نزدیک به این اندیشه را در داستانهایش بازتاب داده است.
این استاد دانشگاه در بخش سوم سخنانش کتاب (اگزیستانسیالیسم در آیینه نگاه صادق هدایت و بنت الهدی صدر ) را یک اثر پژوهشی، منسجم و خواندنی عنوان کرد که از 111 منبع معتبر فلسفی وادبی بهره گرفته بر روش توصیفی – تبیینی در سه فصل با نثر روان و بیان علمی و دلنشین انجام شده است.
استاد کریمی در ادامه بیان داشت دکتر حسینی در این اثرشان مکتب اگزیستانسیالیسم را به دو شاخه اصلی الحادی و دینی تقسیم کرده تا مرز میان دو رویکرد روشن شود. این تفکیک، راه را برای مقایسه دو اندیشهورز از دو جهان متفاوت ــ یکی دینگریز چون صادق هدایت و دیگری دینمدار و متعهد چون بنتالهدی صدر ــ هموار میسازد.
استاد فهیم کریمی در فرجام با ذکر برخی از ویژگیهای برجسته این اثر خاطر نشان ساخت: دقت در ساختار، استناد علمی، و زبان شیرین و بلیغ نویسنده از مهم ترین ویژگیهای این اثر است. وی همچنان افزود: بیتردید این کتاب، در حوزه فلسفه ادبی و تطبیقی افغانستان، یکی از پژوهشهای مستقل و کمنظیر به شمار میرود که میتواند دریچهای تازه بهسوی مباحث فلسفی در ادبیات بگشاید.
چکیدهی سخنرانی دکتر سید روحالله حسینی
دکتر سید روح الله حسینی نماینده فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نویسندهی کتاب(اگزیستانسیالیسم در آیینه نگاه صادق هدایت و بنت الهدی صدر ضمن تقدیر از برگزار کنندگان این نشست تخصصی به بیان انگیزههای نگارش این اثر پرداخته افزود: ایدهی نگارش این اثر از چند سال پیش در ذهنم شکل گرفت. در جریان مطالعه آثار فلسفی و ادبی، به این نکته برخوردم که اندیشههای وجودی و فلسفه اگزیستانسیالیستی، در شرق و غرب با جلوههایی متفاوت ولی ریشههایی مشترک ظاهر شدهاند.
در غرب، این اندیشه بیشتر با نیهلیسم و پوچگرایی همراه است، حالآنکه در جهان اسلام، نویسندگان و متفکرانی پیدا میشوند که مفهوم «وجود» را با نگاه معنوی و الهی تفسیر کردهاند.
همین تفاوت بنیادین میان دو رویکرد، انگیزهای شد تا دو چهره شاخص از دو جغرافیای فکری متفاوت ــ یعنی صادق هدایت و بنتالهدی صدر ــ را در یک میدان تطبیقی بررسی کنم.
دکتر سید روح الله حسینی در ادامه افزود در این پژوهش از روش توصیفی–تحلیلی و تطبیقی استفاده کردهام. وی بیان داشت: در قدم نخست مفهوم اگزیستانسیالیسم را از نگاه فیلسوفان غربی چون کیرکگور، هایدگر، سارتر، کامو و مارسل واکاوی کردهام و سپس در فصل دوم، دیدگاههای اندیشمندان اسلامی مانند ابنسینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی را در پرتو مفهوم وجود تحلیل کردهام.
در بخش سوم، به تحلیل تطبیقی آثار دو نویسنده پرداختهام؛ حدود بیست اثر از صادق هدایت و نزدیک به ده کتاب از بنتالهدی صدر بررسی و تحلیل شدهاند.
آقای حسینی در ادامه سخنانش همچنان گفت: در بررسی میان این دو نویسنده، به این نتیجه رسیدم که اگزیستانسیالیسم در دو مسیر متضاد قابلتفسیر است: یکی، راه نیهیلیسم و انکار (در آثار هدایت) و دیگری، راه معنویت و ایمان (در اندیشه بنتالهدی صدر).
هدایت در پایان مسیر خود به نیستی میرسد، در حالیکه بنتالهدی در پایان سفر فکریاش به حضور خداوند میرسد.
در واقع، هر دو از «وجود» آغاز میکنند، اما یکی به تاریکی میرسد و دیگری به روشنایی.
آقای حسینی در فرجام سخنانش به اهمیت پژوهش در این زمینه اشاره کرده افزود: به باور من، یکی از کاستیهای بزرگ فضای علمی ما، کمبود پژوهشهای میانرشتهای است؛ پژوهشهایی که فلسفه، دین، و ادبیات را در پیوند با یکدیگر بررسی کنند.
کتاب حاضر، تلاشی است در همین مسیر؛ تلاشی برای نزدیککردن دو جهان فکری و برای نشان دادن اینکه حتی در دل فلسفههای مدرن غربی، میتوان نشانههایی از معنا و امید یافت، اگر نگاه ما عمیقتر و انسانیتر باشد.
در بخش پرسش و پاسخ، حاضرین به طرح پرسشهایی پیرامون انتخاب نمونهها برای مقایسه و معیارهای تقسیمبندی اگزیستانسیالیسم پرداختند که دوکتور حسینی بهتفصیل پاسخ دادند.
در ادامه شاعران حاضر در این نشست به شعرخوانی پرداختند ودر فرجام آیین رونمایی کتاب(اگزیستانسیالیسم در آیینه نگاه صادق هدایت و بنت الهدی صدر) با حضور دکتر سید روح الله حسینی نماینده فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان و نویسنده کتاب، سجاد جعفری معاون سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شهر مزارشریف، سید سکندر حسینی بامداد رئیس کتابخانه عمومی فردوسی، دکتر هاشمی فرهام و تعدادی از فرهنگیان بلخی انجام شد.
