هشتاد و نهمین نشست ادبی چارباغ خیال

نشست ادبی «چارباغ خیال»

جلسه‌‌ی هشتاد و نهم

گزارش: سهراب حفیظی

هشتاد و نهمین نشست ادبی «چارباغ خیال» همراه با همایش گرامی‌داشت حکیم نظامی گنجه‌یی، شاعر داستان‌سرای سدۀ پنجم هجری زبان فارسی، از سوی خانۀ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران با همکاری انجمن ادبی خانه مولانا، انجمن نویسندگان بلخ، انجمن و کتاب‌خانه عمومی فردوسی شهر مزار شریف با حضور محمّدفهیم کریمی و امرالله محمدی، استادان دانشگاه بلخ، استاد محمدآصف خلیل از آموزگاران باپیشینۀ بلخ، صالح محمد خلیق رئیس انجمن نویسندگان بلخ و شماری شاعران، نویسندگان و فرهنگیان بلخ در تالار مخزن آن کتاب‌خانه به گردانندگی محمدیوسف جمال برگزار شد.

این همایش با تلاوت آیات کلام الهی توسّط محمدالله احساس، از اعضای نشست «چارباغ خیال»، آغاز شد و سپس صالح‌محمد خلیق، رئیس انجمن نویسندگان بلخ، ضمن ابراز خوش‌آمدید به شرکت‌کنندگان، دربارۀ بازتاب اسطوره‌های آریایی در سروده‌های نظامی گنجه‌یی به سخنرانی پرداخت. آقای خلیق گفت که داستان‌های منظوم نظامی افزون بر این‌که ریشه در اسطوره‌ها، داستان‌ها و باورهای کهن آریایی دارند، از اشاره‌ها و تلمیح‌ها بر اسطوره‌ها و باورهای اسطوره‌یی آریایی نیز سرشارند.

صالح‌محمد خلیق از آثاری که در زمینۀ تحلیل محتوایی سروده‌های نظامی و شناخت کلی کاربرد اسطوره‌ها در سروده‌های او در ایران و افغانستان نوشته شده‌اند نام برد و این روی‌کرد نظامی را نشانۀ عشق او به میهن و گذشته‌های باستانی و تاریخی آن دانست. خلیق جلوه‌های گوناگون بازتاب این اسطوره‌ها و نمادها را در آثار نظامی گنجه‌یی از یادآوری نام‌های فرمانروایان و پهلوانان آریایی گرفته تا آیین‌های کهن آریایی، چون برپایی نوروز، باج برسم یا برسم‌گرفتن و شکرانه و وقف آتشخانه‌ساختن، با آوردن نمونه‌های شعری یادآور شد و سخنان خود را با نام‌بردن از نمادهای اسطوره‌یی آریایی در سروده‌های آن شاعر بزرگ زبان فارسی به پایان برد.

دومین سخنران این همایش، استاد محمدفهیم کریمی، نظامی‌شناس و استاد دانشگاه بلخ، بود. استاد فهیم کریمی دربارۀ زندگی و آثار نظامی گنجه‌یی و سبک شعری او سخن گفت و خاطرنشان ساخت که او نخستین کسی است که ساقی‌نامه سروده است و سپس شاعران بزرگی چون حافظ شیرازی در سرودن ساقی‌نامه از او پیروی کرده‌اند. او افزود که نظامی از شاعران پیشین از فردوسی و از شاعران معاصر از خاقانی متأثر بود.

استاد محمدفهیم کریمی گفت که مقلدان نظامی‌ گنجه‌یی بسیار زیادند و نزدیک به 150 تن از شاعران از خمسۀ او تقلید کرده‌اند. او افزود که به غیر از ابوالمعانی بیدل، کمتر شاعری را می‌توان در زبان فارسی سراغ کرد که این‌همه پیرو داشته باشد.

استاد کریمی ابراز داشت که آثار نظامی امروز در سطح جهان بسیار شناخته‌شده‌اند و از دانشمندان غربی‌‌ای نام برد که دربارۀ آثار نظامی کار کرده‌اند. او گفت که خمسۀ نظامی به بیش از بیست زبان جهان برگردان شده است. استاد کریمی راز ماندگاری نظامی و خمسه را در تلفیق موضوع‌ها و فرهنگ‌های مختلف، رعایت اعتدال اندیشه‌یی، بیان اندیشه‌های اخلاقی، زبان جذاب و جالب و ترکیب‌سازی واژه‌ها دانست.

در این همایش، استاد محمدآصف خلیل، شعری از نظامی گنجه‌یی را خوش‌خوانی کرد و سپس شاعران دیگر از جمله حسین اصیل قهرمان، مهندس عبدالحکیم جویا، حسین‌علی صابری، حبیب‌الله جعفری، موسی مهربان، محمدالله احساس، سیداحمدرشاد حیدری، حمزۀ عابر، سمیع‌الله سمیع، سیدشاه‌محمد اسماعیل‌زاده، غلام‌الدین ابراهیمی و محمدیوسف جمال شعرهای تازۀ خود را به زمزمه گرفتند.

این همایش با گرفتن عکس‌های یادگاری به فرجام رسید.