صدمین نشست ادبی «چارباغ خیال»

نشست صدم

 گزارش: حمزهٔ عابر

صدمین نشست ادبی «چارباغ خیال» در بلخ، بعدازظهر روز پنج‌شنبه، پنجم سرطان (تیرماه) ۱۴۰۴ خورشیدی، با حضور جمعی از شاعران، نویسندگان و دوست‌داران زبان فارسی برگزار گردید. این نشست، که به همت «انجمن ادبی خانهٔ مولانا» و «انجمن نویسنده‌گان بلخ» و با همکاری «کتابخانهٔ عمومی فردوسی» برگزار می‌شود، اکنون به ایستگاه صدم خود رسیده و جایگاه ویژه‌ای در میان محافل فرهنگی و ادبی شهر یافته است.

هدف این نشست‌ها، همواره بزرگداشت زبان و ادب فارسی، شناسایی چهره‌های جوان و مستعد ادبی، و راهنمایی آن‌ها برای بالندگی بیشتر در مسیر ادبیات بوده است. نشست صدم، نیز هم‌مانند نشست‌های پیشین، با سه محور اصلی خود برگزار شد:

خوانش متون کلاسیک؛ 

نقد و بررسی شعر؛ 

خوش‌خوانی و شعرخوانی آزاد. 

 بخش نخست: خوانش متون کلاسیک (شاهنامه‌خوانی)

در این بخش، استاد گرانمایه، صالح محمد خلیق، با صدای دلنشین و لهجهٔ شیرین بلخی، بخشی از شاهنامهٔ فردوسی را به خوانش گرفت. متن انتخاب‌شده، مربوط به نیمهٔ دوم زندگی «ایرج»، فرزند فریدون، بود که تا بخش تأثیرگذار «دیدار فریدون با پیکر خون‌آلود پسرش» ادامه یافت؛ صحنه‌ای که با زبان پرشور فردوسی، عمق اندوه پدری خردمند در برابر ستم‌پیشگی فرزندان دیگرش را بازتاب می‌دهد.

استاد خلیق در خلال خوانش، به توضیح واژه‌ها، اصطلاحات کهن، ترکیب‌های پیچیده و تصاویر حماسی پرداخت. او همچنین با نگاهی ادبی و گاه جامعه‌شناختی، مفاهیم پنهان در پس این حکایت را رمزگشایی کرد. او به این نکته پرداخت که «ایرج» نماد عقلانیت و صلح‌جویی‌ست و مرگ او نماد قربانی شدن خرد در برابر خشم و آز است. این تفسیر، روحی تازه به متن کلاسیک دمید و شاهنامه را نه‌فقط به‌عنوان سندی از تاریخ اسطوره‌ای ایران، بلکه به‌عنوان آیینه‌ای برای امروز به مخاطبان عرضه کرد.

 بخش دوم: نقد و بررسی شعر 

در این بخش، شعری از آقای خوش‌حال کریمی، در قالب ترجیع‌بند، در مرکز نقد و گفت‌وگوی ادبی قرار گرفت. این شعر، با زبان و بیانی کلاسیک سروده شده بود، اما در روند بحث، جنبه‌های گوناگون آن از دیدگاه فنی و محتوایی مورد بررسی قرار گرفت.

چکیدهٔ دیدگاه‌ها و نقدها:

منتقدان حاضر بیان داشتند که شعر آقای کریمی به‌لحاظ زبان و ساختار، وفادار به سبک سنتی است، اما از تصاویر نو، تخیل معاصر و کشف‌های شاعرانهٔ تازه بی‌بهره مانده است. برخی تصاویر و مفاهیم به‌کاررفته، ذهنی، انتزاعی و تا حدودی دور از تجربهٔ ملموس مخاطب امروز بود. این فاصله، ممکن است در ایجاد ارتباط عاطفی میان شعر و خواننده خلل ایجاد کند.

در سطح زبانی، برخی واژه‌گزینی‌ها و چینش نحوی جمله‌ها نیز نیاز به بازبینی داشت. استفاده از افعال یکنواخت و عدم بهره‌گیری از ریتم درونی، از جمله نکاتی بود که به آن اشاره شد. با این حال، حاضران با دیدی حمایت‌گرانه یادآور شدند که آقای کریمی هنوز در مراحل آغازین تجربه‌های شعری خود قرار دارد، و این اثر را می‌توان به‌عنوان گامی نوآموزانه اما امیدبخش تلقی کرد؛ گامی که با نقدهای سازنده، می‌تواند به رشد و بلوغ شعری منتهی شود.

 بخش سوم: خوش‌خوانی و شعرخوانی آزاد

در پایان این نشست، شماری از شاعران و چهره‌های ادبی بلخ، اشعار تازهٔ خود را با شور و احساس برای حضار خواندند. هر شاعر با سبک، زبان و نگاه ویژهٔ خود، زوایای مختلفی از احساسات، تأملات اجتماعی و بینش‌های درونی را به نمایش گذاشت و بر غنای ادبی این محفل افزود.

و اما شاعران حاضر در بخش شعرخوانی:

حسن بیکران روحانی، موسای مهربان، سید احمدرشاد حیدری (خوش‌خوان و دکلمه‌پرداز)، ویس شیرزاد، محمدالله احساس، سهراب حفیظی، مجید خاکسار، حمزه عابر، طاهری دریابان، استاد صالح محمد خلیق. 

نشست صدم «چارباغ خیال» همچون همیشه با ثبت عکس‌های دسته‌جمعی و لحظاتی خاطره‌ساز به پایان رسید.