چهل و سومین نشست ادبی چارباغ خیال

عصر پنجشنبه ۲۴حوت(اسفند ماه)۱۴۰۲ ه.خ. چهل و دومین نشست هفتگی انجمن ادبی «خانه مولانا» و انجمن نویسندگان بلخ با عنوان «چارباغ خیال» در کتابخانه‌ی عمومی فردوسی با حضور صالح محمد خلیق (شاعر، نویسنده و رئیس انجمن نویسند‌گان بلخ)، سیدسکندر حسینی بامداد(رئیس انجمن ادبی خانهٔ‌مولانا و رئیس کتابخانهٔ عمومی فردوسی)، تقی واحدی (داستان‌سرا و استاد دانشگاه)، علی‌رضا رحمانی(شاعر و منتقد ادبی) جان کابلی(شاعر و منتقد ادبی)، عاطف کابلیان (شاعر و منتقد ادبی) و جمعی از شاعران نوجوان بلخ، برگزار شد. 

 این نشست ادبی توسط حمزه عابر (شاعر و عضو انجمن ادبی خانهٔ‌مولانا و انجمن نویسنده‌گان بلخ ) در سه بخش زیر اجرا شد:  
زیبایی شناسی در شعر فارسی-با بیان و شرح عاطف کابلیان 
نقد و بررسی شعر
خوانش شعر   

بخش اول: زیبایی شناسی در شعر فارسی  
آقای عاطف کابلیان به سیزدهمین جلسه از سلسله جلسات آموزشی «زیبایی شناسی در شعر فارسی»  پرداخته و ویژگی‌هایی یک جملهٔ خوب را بررسی و تبیین کرد.
واژه‌ها صرف نظر از پیوندهای جمله‌یی، نمی‌توانند به‌بیش از یک‌معنا استعمال شوند؛ اما در محوریت جمله، هئیت و معانی مختلفی را بازتاب می‌دهند. برای همین جمله ‌به‌بررسی نوعیت واژگان پرداخته و برای آنها نظر به‌جایگاه کاربرد، معانی و شکل‌های گوناگونی را رقم می‌زند.
ساده‌نویسی، کوتاه‌نویسی از ویژگی های یک جملهٔ رسا و سالم بوده که موجب زیبایی هرچه بیشتر آن می‌شود.

بخش سوم: نقد و بررسی شعر
در این بخش دو غزل از آقایان «صفت‌الله صفوان» و «انجنیر محمد راسخ» نقد و بررسی شدند.

شعر آقای صفوان و چکیدهٔ دیدگاه‌های منتقدین حاضر در نشست دربارهٔ آن: 
“خوش آمدی به همین خانه ، یار جانی من
همیشه کاش بیایی به زنده گانی من

به هر سو ظاهر این بنده را نظر دارند
فدای تو که خبر داری از معانی من

دو سه پیاله بنوش و به عشق باور کن !
دوباره زنده شوی در جهانِ فانی من

هزار مایل سفر را به عشق می آیم
به چشمِ ساده نبین در شتر چرانی من

میان سینهِ خود کِشت زعفران دارم
گرفته دهکده را شهرتِ جهانی من

تمام قفل مرا با نوازش ات وا کن
که عشق داده گره ابتدا و ثانی من”

صاحب‌نظران، شعر آقای صفوان را از نگاه زبانی، روان و امروزی خواندند؛ اما از ناحیهٔ بیان سست و کم‌جان دانستند.  آنان غزل مورد نظر را از نوع غزل‌های سانتی مانتالی خوانده و حشو‌ها، زواید، تکرارهای نامناسب را از مواردی عنوان کردند که به‌رسایی زبان شعر فوق صدمه زده است.
منتقدین برای شاعر، خاطر نشان ساختند که شعر امروز از هیچ‌نگاهی(نه‌از نگاه زبان گفتار و نه از نگاه مضمون) پذیرای دوگانگی نبوده و آن را در شمار عیب‌های سرایش می‌گمارند.
آنان همچنین تصویر‌های مجهول شعر آقای صفوان را برجسته‌ نموده و توجه شاعر را به‌روشن نمایاندن تصویر درساحت شعر عطف کردند.
به عقیدهٔ آنان؛ کار شاعر روشن‌نماییدن تصویرها و اندوخته‌های مطلوب در بدنهٔ شعر است و اگر این رسالت به‌‌گونهٔ درست صورت‌پذیر نشود؛ باعث کسالت خوانندگان شعر شده و در نهایت موجب طرد شدن آن خواهد شد.
صاحب‌نظران برای آقای صفوان پیشنهاد کردند تا سروده‌های خودش را بارها به‌تکرار بررسی و واکاوی نموده و به شکل‌دهی محظ شعر بسنده نکند.
آنان اذعان داشتند که: جمله‌های شعر را واژگان شعری رقم می‌زند و این مهم زمانی در شعر به‌رسایی و زیبایی می‌رسد که هم‌نشینی و هم‌مفهومی واژگان شعری در هنگام چینش آنها رعایت شود.

غزل آقای راسخ و چکیده‌ی دیدگاه‌های پیرامون آن: 

“می‌کند هرکس به نامرد اقتدای خویش را

من یقین دارم که می‌بیند جزای خویش را

می‌شود محبوب خلق و می‌شود محبوب حق

با قلم هرکس کند محکم بقای خویش را

بی‌حیایی زاده‌گان‌‌ خوب را زیبنده نیست

پخته گامان می‌شناسند آشُنای خویش را

پای بوسی در سرشت  مردم آزاده نیست

بی‌نسب آخر زند با تیشه پای خویش را

استواری  در  نهاد  هر  درخت  بید نیست

ابتدا  بازد  سبک‌‌سر  انتهای خویش را

هر گیاه هرزه  را تاب هوایی  سرد نیست

ریشه ثابت می‌نماید  ادعای خویش را 

نیک نامان  از گزند حرف  فردا  فارغ اند

می‌فروشد ناخلف، راسخ بهای خویش را” 

صاحب نظران، شعر آقای راسخ را روان، ساده و صمیمی خوانده و ساخت و پرداخت آن را نزدیک به‌سبک و مکتب هندی قلمداد کردند. به‌گفتهٔ آنان محور هم‌نشینی قافیه‌ها و ردیف‌ها به‌خوبی رعایت شده و در کل تکلفی در آن به‌چشم نمی‌خورد؛ اما آنچه قابل توجه و یادآوری است این است که: سبک و روش هندی در سرایش، به‌جهت اینکه در آن تمرکز بر پیوند افقی بیت‌هاست و بیشتر بر تک‌بیت‌ها توجه دارد؛ فعلن پیروان کمتری داشته و امروزه خلاف آن رایج و جریان یافته است که از آن به تسلسل‌معنایی و رعایت پیوند افقی شعر 

یاد می‌کنند.

 ه‌همین منظور شاعر امروز مکلف رعایت این نکته‌است؛ چه آنکه ناسازگاری با زمان و مکان موجود، شاعر را از ایجاد مضامین زمان‌مند و مکان‌مند دور داشته و او را به شاعری کلیشه‌‌سرا و دور از شادی و اندوه اجتماع مبدل کرده و تا سرحد طرد شدن از جامعه خواهد کشاند. 

در بخش سوم: شعرخوانی 

شاعران حاضر در نشست: علی‌رضا رحمانی، جان کابلی، یاسین شریفی، عاطف کابلیان، سید موسی مهربان، حسیب دهزاد، رفیع‌الله محمدی، حسن خرمی، مهدی مهدی‌یار، فضل‌ الربی‌افتقار، سید امین اسفندیار، سخی امیری، سید محمد آقا طیبی، فردین عصمتی، طاها حسینی، استاد سیدسکندرحسینی‌بامداد، استادصالح محمد خلیق و حمزه عابر سرودهای جدید خودشان را به خوانش گرفتند.