هفتاد و چهارمین نشست ادبی چارباغ خیال

گزارش:حمزه عابر

هفتاد و چهارمین نشست ادبی «چارباغ خیال»‌ در حالی برگزار شد که اولین نشست مشترک با «خانه‌ی داستان بلخ» را رقم می‌زد.

این نشست پرشکوه ادبی (پنج‌شنبه یکم قوس‌(آذرماه) ۱۴۰۳ خ.) از سوی انجمن ادبی خانه‌ مولانا و انجمن نویسندگان با همکاری کتاب‌خانه عمومی فردوسی در سالن ابن سینای همان کتاب‌خانه برگزار شد.

هدف از برگزاری این نشست‌ها پاسداشت از فرهنگ و ادبیات فارسی و همچنین شناسایی استعدادهای برتر ادبی در سطح جامعه و ارائه راهکار و راهنمایی برای رشد و  بالندگی آنان اذعان شده است.

نشست هفتاد و چهارم چارباغ خیال در بلخ، یکی دیگر از نشست‌های جذاب و پرشکوه این سلسله نشست‌ها بود که خوانش مثنوی، صحبت ادبی، نقد و بررسی شعر و داستان و همچنین شعرخوانی اشتراک‌کنندگان از ثمره‌های آن محسوب می‌شد.

جلسه‌ی‌ مورد نظر با گردانندگی آقای «ویس شیرزاد» یک‌ تن از شاعران جوان بلخ، آغاز شد و بخش اول آن با خوانش مثنوی‌ معنوی توسط سیدسکندر حسینی بامداد رقم خورد و با توضیحات آن بزرگ‌مرد بلخ درباره‌ی درماندگی پادشاه از درمان کنیزک و روان‌درمانی و شفابخشی توسط عارف الهی به پایان رسید.

درگام بعدی رشته‌ی صحبت‌ها به دست آقای کابلیان واگذاشته شد و این نویسنده و پژوهشگر جوان بلخ به ادامه‌ی صحبت‌ها درباره‌ی قالب‌های شعری، این‌بار توجه شرکت کنندگان  را بر قالب «قطعه» عطف نمود و در ادامه به معرفی قطعه و شاعرانی که در این قالب طبع‌آزمایی کرده اند، پرداخت.

بخش سوم که یکی از بخش‌های اساسی این نشست محسوب می‌شود به نقد و بررسی یک شعر و یک داستان کوتاه‌ از آقایان: نوری آهنگر و مهدی مهدیار اختصاص داشت که این دو اثر توسط شرکت کنندگان واعضای نشست، از زاویای مختلفی واکاوی و بررسی شد.

چکیده‌ی صحبت‌ها درباره‌ی شعر آقای آهنگر:
منتقدین شعر آقای آهنگر را از چندین نگاه بررسی کردند که در ‌ذیل ذکر آن خواهد آمد:

-زبان: زبان شعر این شاعر، ساده، امروزی و روان خوانده شد؛ اما نارسایی‌هایی انگشت‌شماری نیز به آن نسبت داده شد و سپس رهنمایی و راهکار مناسب، برای بیرون‌رفت از این مشکل ارائه شد.

🔈آهنگ و موسیقی:‌ از نگاه آهنگی دارای بحر طویل و چندپایه‌آهنگی و از نظر موسیقایی روان و دلنشین معرفی شد. سپس پرش‌های آهنگی و هنجارشکنی‌های بی‌مورد برجسته شده و سفارش به سعی رعایت آهنگ شعر و دقت بر حفظ ساختار آهنگی شعر، صورت گرفت.

مضمون: عشق، حکایت از دوری، شرح حال شاعر، یادآوری لحضات باهمی با معشوق و تقاضای دیدار دوباره با یار سفرکرده، جانمایه‌ی شعر آقای آهنگر را تشکیل می‌داد.
عاطفه: از نگاه منتقدین احساس و عاطفه شاعر نتوانسته به صورت یکدست موفق عمل کند و این عاطفه در بیت‌های مختلف از شدت و ضعف نامتعادل برخوردار شده است.

تصویر: به باور صاحب‌نظران، تصویر پردازی و تصویر سازی در شعر آقای آهنگر، تازگی و کشفی را پدید نیاورده است؛ اما در آنچه که خواسته و ساخته است، نسبتاً موفق عمل کرده است.

صور خیال: ادیبان، از نگاه عناصر خیال، استفاده از تشبیهات، استعاره‌ها و تلمیحات خوبی را از مواردی دانستند که از نگاه خیال‌انگیزی شعر شاعررا تاثیرگذار ساخته است.

🔗جمع‌بندی: این شعر با زبان روان و امروزی و با استفاده از تصاویر و مضمون عاشقانه سروده شده که به کارگیری از عناصر خیال و ظرافت‌های شاعرانه آن را به یک شعر تاثیرگذار بدل ساخته است. اما از نگاه ساختاری موارد چون، تکرار،‌ حشو و نارسایی‌ها کوچک، نیاز به بازنگری جدی دوباره دارد تا سر و سامان بهتری بگیرد.

چکیده‌ی‌ صحبت‌ها درباره‌ی داستان کوتاهی از آقای‌مهدیار

به گفته‌ی یکی از شرکت کنندگان در آن نشست، مهدیار از داستان‌پردازان نوگام و تازه‌کاری است که جنون و جوشش و کوشش مسمترش او را هر روز بیشتر از دیروز به سوی بالندگی رهنمون ساخته است.

و اما داستانی را که او این‌بار در اختیار اعضای چارباغ خیال گذاشت، از چندین زاویه نقد و بررسی شد که در ذیل به صورت فشرده سخنش آمده است:

زبان و نثر داستان: از نگاه زبان روایی این داستان،  ساده و مردمی دانسته شد که نه تنها در دیالوگ بلکه در زبان روایت کلی داستان نیز از آن بهره‌برداری صورت گرفته است که این موضوع واکنش منفی یکی از منتقدین را به همراه داشت و سفارش بر این شد تا سعی شود در روایت اصلی داستان از زبان ادبی و هنری استفاده شود و به هیچ وجه به زبان داستان کم‌توجهی صورت نگیرد چه آنکه این مورد اگر آسیب ببیند، با تقویت بخش‌های دیگر داستانی نیز قابل جبران نخواهد بود.

طرح داستان: بنابر آنچه منتقدین اذعان داشتند: طرح این داستان بر محور سادگی و فریب‌کاری ریخته شده که بیانگر تقابل دو مردی دارای دو روحیه مختلف در دل جامعه‌یی با عرف‌‌ مزخرف و ناپسندیده است. و اما در نهایت طبق معمول فریب‌کاری بر سادگی چیره می‌شود.

شخصیت‌سازی/شخصیت‌پردازی: آنان خاطرنشان ساختند که: از آنجایی که شخصیت‌سازی تنها به تعریف شکل و شمایل افراد موجود در داستان نمی‌پردازد و وظیفه‌ی واکاوی  و بازتاب‌دادن آنان از نگاه روانی است بنابر این نویسنده بایست روان‌شناسانه عمل کند و در تن هر یک از شخصیت‌های موجود در داستان درآید و حالات و انفعالات آنان را به تصویر بکشد. با این چشم‌داشت داستان حاضر، ضعیف و ناکام عمل کرده است.

دیالوگ: دیالوگ‌ در داستان آقای مهدیار عامیانه و مردمی آورده شده که با حال و هوای شخصیت‌های داستان نسبتاً مطابقت دارد.

‌واقعیت‌گرایی: از نگاه رئالیسم و واقعیت‌گرایی این داستان کمی ناواقع‌بینانه و غیر عرفی نگاشته شده است که به باورپذیری آن صدمه زده است.

طنزپردازی: به باور منتقدین وظیفه‌ی طنز، شوخی و خندانیدن محض نیست بلکه نسخه‌ی طنزی آن است که مخاطب را با ظاهرش بخنداند و با باطن و پیامش به تأمل وادارد و حتی در مواردی بگریاند. از این جهت این داستان ویژگی مطلوب را ندارد و در مواردی که کوشش شده است نثر آمیخته به طنز شود، ناموفق مانده است.

نکته‌ی قوت: گره‌افکنی و بهران این داستان رضایت‌بخش قلمداد شد.

نکته‌ی ضعف: اوج و هیجان داستان ضعیف و مردود یاد شد.

نتیجه: به باور جمعی آنان، داستان آقای مهدیار از زبان و نثر ساده و مردمی بهره‌ جسته که در جای جای آن از بیان طنزگونه نیز استفاده شده است که تقابل سادگی و فریباکاری را در دل طبقه‌ی پایین اجتماع و جامعه به نمایش گذاشته است. وی در این امر آنچنان که بایسته و شایسته یک داستان کوتاه است عمل نکرده است؛ اما از آنجایی که در حال سپری‌کردن تجربیات اولیه‌ی خودش است، می‌تواند رضایت‌بخش باشد و نویدبخش نیک‌آیندگی اش در این مسیر.

در بخش اخیر این نشست پرشکوه، شاعران حاضر در نشست: سخی امیری، سید احمدرشاد حیدری، طاها حسینی، سید جاوید سرفراز، آقا محمد ‌ذاهب، سیدشاه‌محمد اسماعیل‌زاده،‌ علی‌داد حسینی، حسن خرمی، صداقت خراسانی، سیدمحمدآقا طیبی، سید میرآقا حسینی، غلام الدین ابراهیمی، رضی‌الله بهیج، حبیب فروتن‌، سید موسی مهربان، محمدالله احساس،‌ حسیب دهزاد،‌ محمدالله سخنور، نثار شهریور، سیدسکندر حسینی بامداد، حمزه‌ی عابر، عاطف کابلیان، استاد صالح محمد خلیق و ویس شیرزاد، سروده های جدید شان را به خوانش گرفتند.

این گردهمایی ادبی با گرفتن عکس‌های خاطره‌ساز به پایان رسید…